Voor de nieuwe luitenant van De Wever kijkt de N-VA westwaarts

Voor de nieuwe luitenant van De Wever kijkt de N-VA westwaarts (De Standaard*, Za. 16 Apr. 2022, Pagina 4)

Dit weekend outen de kandidaten zich die Lorin Parys willen opvolgen als co-onder­voorzitter van de N-VA. De partij kijkt richting Oost- en vooral West-Vlaanderen, waar alle extra aandacht helpt. Theo Francken past voor de rol.

'We gaan zien hoe we onze partij het sterkst zetten voor 2024. In Brabant en in Antwerpen staan we heel sterk, in Limburg ook. In West- en Oost-Vlaanderen is er misschien nog wat versterking nodig. Ik zal me schikken in het belang van de partij.' Dat antwoordde Theo Francken omineus op 28 maart bij VTM op de vraag of hij Lorin Parys wilde opvolgen. Franckens gouwgenoot had net zijn afscheid aangekondigd van de politiek en dus ook van het ondervoorzitterschap van de N-VA.

Wie Parys wil vervangen, moet tegen deze zaterdagavond zijn kandidatuur indienen. Zondag worden de namen bekendgemaakt. Het is nog maar een goed jaar geleden dat Parys samen met Kamerlid Valerie Van Peel verkozen werd tot luitenant van voorzitter Bart De Wever. Met zes prominente kandidaten draaide de verkiezing toen uit op een populariteitspoll en een barometer voor de richting die de onderbuik van de partij uit wil.

Bij de N-VA worden de twee ondervoorzitters verkozen door de partijraad, een orgaan van meer dan 200 personen die behalve uit de parlementsleden grotendeels bestaat uit vrijwilligers van de regionale geledingen van de partij, aangevuld met afgevaardigden van het provinciale niveau en de jongerenafdeling. Tot ieders verbazing verkozen zij al in de eerste ronde Parys en Van Peel boven kopstuk Theo Francken. Francken was toen net geconfronteerd met het vonnis in de affaire-Kucam, die draaide rond corruptie bij de aflevering van humanitaire visa. Vandaag is de context helemaal anders: Francken herstelde van de klap en kon zich de afgelopen maanden, onder meer met de oorlog in Oekraïne, sterk profileren op zijn oorspronkelijke specialiteit: defensie. Zijn kandidatuur zou het nu wellicht halen. Maar hij doet niet mee, valt te horen bij meerdere N-VA-bronnen.

Op zoek naar 'jong talent'

Francken heeft het ondervoorzitterschap niet nodig, klinkt het binnen de partij. Vorige keer had een terughouding gelezen kunnen worden als een schuldbekentenis rond Kucam, dat speelt nu niet meer. ­Intussen zijn de kopstukken richting de verkiezingen van 2024 min of meer bepaald, met behalve de ministers ook vijf trekkers die het inhoudelijke partijcongres van 2023 voorbereiden.

Meteen is duidelijk dat deze verkiezing niet dezelfde allures krijgt als de vorige, toen absolute kopstukken naar de kroon dongen. Eenzelfde type als Parys vinden is hoe dan ook moeilijk. Hij groeide uit tot absolute vertrouweling van De Wever en kon hem zowel intern als extern een grote last van de schouders nemen.

Vlaams viceminister-president Ben Weyts schetste deze week in Humo het ideale profiel: 'Een jong talent dat zichzelf op de kaart kan zetten en de partij kan voeden met nieuwe inzichten.' Die persoon komt bij voorkeur uit Oost- of vooral West-Vlaanderen, waar de partij het zwakst staat en er gerust aandacht of zelfs een kopstuk bij mag komen. Nu is er alleen Vlaams fractieleider Wilfried Vandaele (West-Vlaanderen), op zijn 62ste geen wissel op de toekomst. Oost-Vlaanderen heeft Vlaams minister Matthias Diependaele. De twee provincies klopten - opnieuw - intern op tafel en werden gehoord. Beide provinciale afdelingen ­bogen zich de afgelopen ­weken over de kwestie, ook in een poging om elk eensgezind een kandidaat naar voren te schuiven.

Wie precies zal springen, is nog voor niemand helemaal duidelijk.'Zoals altijd wacht men tot de laatste dag', zegt een hoge N-VA'er. Bij de partij klinkt in elk geval dat er meerdere kandidaten zullen zijn, en altijd duikt er nog wel ergens een verrassing op. De eigenlijke verkiezing vindt volgende week ­zaterdag, 23 april, plaats.

Ervaren rechterhand

In West-Vlaanderen werd in de eerste plaats gekeken naar Kamerlid en sterkhouder Sander Loones (43), die al eens ondervoorzitter was, maar stopte om in 2018 - kortstondig - minister van Defensie te worden. Met hem zou De Wever een ervaren en betrouwbare rechterhand hebben, maar ­intern zou Loones hebben aangegeven dat hij de taak niet nog eens ziet zitten.

De naam die als alternatief de ronde doet, is die van Vlaams Parlementslid Maaike De Vreese (37), die de partij in Brugge uit het slop moet helpen. Voor het grote publiek is ze weinig ­bekend, maar ze behoort tot de inner circle van Francken - ze werkte jaren op zijn kabinet - en zou zo mogelijk op zijn steun en achterban kunnen ­rekenen.

Bert Maertens (40) zou een andere mogelijke kandidaat zijn, maar hij past omdat hij de rol niet gecombineerd krijgt met het burgemeesterschap van Izegem, zijn parlementszitje en zijn privéleven. Kamerlid Yngvild Ingels (43) is een mogelijke andere gegadigde. Pas zaterdag zou de West-Vlaamse afdeling de knoop doorhakken.

Een evidente kandidaat in Oost-Vlaanderen is Kamerlid Anneleen Van Bossuyt (42), die bij de strijd om het ondervoorzitterschap vorig jaar op de vierde plaats strandde en de N-VA in Gent moet doen scoren. Andere namen zijn Kamerlid Kathleen Depoorter (50), die ook vorig jaar meedeed, en Vlaams Parlementslid Koen Daniëls (43). De Aalsterse Sarah Smeyers (41) is geen kandidaat. Van Bossuyt, De Vreese noch Daniëls wenste te reageren, Loones was niet bereikbaar voor commentaar.

Onberekenbare partijraad

De Wever besprak de kwestie met zijn vertrouwelingen. Maar het is niet omdat de partijtop lonkt naar West- en Oost-Vlaamse kandidaten dat de uitslag bij voorbaat vastligt, integendeel. De N-VA is een strak geleide partij, maar de partijraad is een erfenis uit het VU-verleden en toonde zich al eerder dan vorig jaar bij Francken recalcitrant.Wie ook kan meespreken over de onberekenbaarheid van het 'N-VA-parlement', dat anoniem stemt, is Smeyers. In 2016 was haar door de partijtop het penningmeesterschap van de partij beloofd, maar dat mislukte. En verder terug in de tijd, in 2006, verkoos de partijraad het kartel met CD&V boven de komst van Jean-Marie Dedecker. Na een verzoening kreeg hij in 2019 een plaats op de N-VA-lijst om de partij erdoor te sleuren in … West-Vlaanderen.

Matthias Verbergt ■