Eindelijk uitbreiding PFAS-bloedonderzoek

Sinds 2021 vraagt Vlaams Parlementslid Koen Daniëls (N-VA) naar een verruiming van het PFAS-bloedonderzoek dat zich nu beperkt tot de zone van 5 km rond 3M. “Ik ben blij dat de geesten gerijpt zijn en dat er nu een uitbreiding zal komen van het PFAS-bloedonderzoek. Er zijn immers meer mensen in Vlaanderen die zich nabij een vervuilde PFAS-zone zorgen maken ”, stelt Daniëls.

In de zomer van 2021 werd bij een kleine steekproef (±800 personen) van omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht het bloed onderzocht naar PFAS. Omdat hieruit bleek dat meer dan de helft van de omwonenden hoge PFAS-bloedwaarden heeft, werd verder onderzoek uitgerold. Daardoor kunnen alle huidige inwoners binnen een straal van 5 km rond de 3M-site zich vrijwillig aanmelden via de website van de Vlaamse overheid. Op dit moment zijn er voor de 30.000 voorziene onderzoeken, 12.900 aanmeldingen (aantal op 4/12/2023, bron). Aanmelden kan tot en met 29 februari 2024 via deze link.

“We zien al lange tijd dat de capaciteit van het bloedonderzoek niet ten volle benut wordt”, vertelt Daniëls. “Net om die reden en het feit dat in heel Vlaanderen plaatsen zijn met zware vervuiling doe ik al langer de oproep om het bloedonderzoek uit te breiden zodat de voorziene middelen maximaal benut worden.

Concretisering van het bloedonderzoek

Recent werd bekend gemaakt dat er naar aanleiding van de vragen toch een uitbreiding van het PFAS-bloedonderzoek komt. Die uitbreiding zou zich vooral richten op onder andere brandweerkazernes, industriële sites en buurten rond verbrandingsovens. Dat bevestigde minister Crevits (CD&V) tijdens haar antwoord op een actuele vraag van Koen Daniëls in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement van 29 november 2023. Meer bepaald gaat het over een uitbreiding naar Ronse, Zulte, Kruisem en Beringen.

Bij het bepalen op welke locaties in Vlaanderen er bloedonderzoek mogelijk is, vroeg Daniëls om duidelijke criteria en om ook voormalige stortplaatsen mee te nemen. “Ik heb de uitdrukkelijke vraag gesteld om bij de selectie van extra gebieden te werken met duidelijke criteria, zodat iedereen objectief weet of ze erin vallen of niet. Het gaat dus niet enkel over locaties met veel omwonenden, maar ook locaties met hoge PFAS-waarden waar weinig personen wonen”, benadrukt Daniëls.

Bloedonderzoek in Sint-Gillis-Waas?

De minister had het in haar antwoord over brandweerkazernes, industriezones en verbrandingszones als uitbreidingszones voor het PFAS-bloedonderzoek. Ook in Sint-Gillis-Waas kregen ze al te maken met PFAS-vervuiling. Niet alleen in de omgeving van de vroegere en huidige brandweerkazerne, ook in de slibstocks op de terreinen rond het vroegere containerpark in de Kattestraat werden zorgwekkende PFAS-waarden vastgesteld. Pas nadat Koen Daniëls er vragen over stelde, werd de buurt door het gemeentebestuur op de hoogte gebracht.

“Omdat door omwonenden van de Kattestraat vragen worden gesteld over de PFAS-vervuiling en de mate waarin personen hieraan blootgesteld zijn, riep ik de minister op om ook deze locaties met vroegere afvalstorten mee te nemen in de uitbreiding van het PFAS-bloedonderzoek. Daarop stelde de minister dat ze de kandidaatstelling van de gemeente zou meegeven aan de wetenschappers”, zegt Daniëls.

Ook wie leidt aan aandoening die in verband wordt gebracht met PFAS testen

Daarnaast zal er ook werk gemaakt worden van een longitudinaal onderzoek naar het verband tussen bepaalde kankers en PFAS. “Vandaag zijn er -gelukkig- geen sluitende bewijzen dat PFAS-blootstelling zou leiden tot een bepaalde kanker. Rond de 3M-site zien we vandaag ook geen hoger voorkomen van bepaalde kankers. Maar het zou wel goed zijn het bloed te onderzoeken van wie leidt aan een aandoening die in verband wordt gebracht met PFAS-blootstellingen. De resultaten van dit onderzoek hebben we nodig om duidelijkheid te creëren en eventueel zelfs een PFAS-fonds op te laten richten door de vervuiler zoals we dat kennen van bij asbest”, stelt Daniëls. “Indien er duidelijke gezondheidsrisico’s worden vastgesteld moet het zelfs mogelijk zijn om de factuur aan 3M te presenteren.”

Al verhuisd maar wel lang blootgesteld

Vandaag worden enkel bloedtesten afgenomen van wie op dit moment in het vervuilde gebied woont. “Op basis van het rijksregister is er geweten wie er in het verleden heeft gewoond en hoe lang. Ook die mensen moeten de kans krijgen hun bloed te laten testen, want hun blootstelling aan PFAS kan veel hoger liggen dan wie er nog maar een paar jaar woont” aldus Daniëls. De minister gaf aan dit mee te willen onderzoeken.

Daniëls vroeg tenslotte om mensen voldoende begeleiding te geven bij wat een bloedonderzoek wel kan en hoe de resultaten moeten geïnterpreteerd worden.

Bekijk mijn actuele vraag aan minister Crevits of lees het verslag op de website van het Vlaams Parlement. 

Bekijk hier mijn passage in Studio Vlaams Parlement.

Bekijk hier de reportage van TV Oost. 

Bekijk hieronder alvast een stukje van mijn tussenkomst: